İsrail güçleri, Golan Tepeleri’ndeki askerden arındırılmış tampon bölgeyi ve Suriye topraklarındaki bir dizi öteki noktayı ele geçirdi.
İsrail Başbakanı Binyami Netanyahu, İsrail Ordusuna tampon bölge ve “yakındaki hakim noktaları” ele geçirme buyruğu verdiğini söyledi.
Netanyahu bunun, Beşar Esad rejiminin çökmesinden sonra İsrail’i isyancı güçlerin hücumlarından korumak için atılan süreksiz bir adım olduğunu belirtti. Kimi Arap ülkeleri ise durumu kınadı.
Golan Zirveleri nerede ve kimin denetiminde?
Golan Dorukları, Suriye’nin güneybatısında, kuzeydoğu İsrail’e uzanan kayalık bir plato. İsrail’in askeri işgali altında.
1967’deki Altı Gün Savaşı’nda, İsrail Golan Tepeleri’nden İsrail’e saldırmış, İsrail karşılık verip, bölgenin 1200 kilometrekaresini ele geçirmişti.
Suriye 1973’teki Yom Kippur Savaşı’nda Golan Doruklarını geri almaya çalışsa da, başaramadı.
İki ülke 1974’te her iki tarafın 80 kilometre uzunluğundaki bir tampon bölgenin dışında kalmasını öngören bir ateşkes muahedesi yaptı. O günden bu yana bölgede tarafların muahedeye uyup uymadığını gözlemleyen bir BM gücü bulunuyor.
İsrail’in bölgedeki egemenliği milletlerarası alanda tanınmıyor. Lakin 2019’da dönemin ABD Başkanı Donald Trump, on yıllarca süren ABD siyasetinden vazgeçmiş ve işgali tanımıştı.
Suriye, İsrail Golan Zirveleri’nin tümünden çekilmedikçe, İsrail ile rastgele bir barış muahedesi yapmayacağını söyledi.
Geçen ay Suriye ve BM, İsrail’in tampon bölgede siperler inşa ettiğinden ve kimi noktalarda tampon bölgeyi aştığından şikayet etmişti.
Golan Dorukları neden kıymetli?
Suriye, 1948-1967 ortasında Golan Doruklarını elinde tuttuğunda buradan tüm kuzey İsrail’i nizamlı olarak top ateşine tutmuştu.
İsrail içinse, 60 kilometre kuzeydeki Suriye’nin başşehri Şam ve Suriye’nin güneyinin büyük kısmı Golan Tepeleri’nden açıkça görülebiliyor. Bölgeyi kontol etmek Suriye’nin askeri hareketlerini izlemek için eksiksiz bir hakim müşahede noktası sunuyor.
Tepelerin üzerindeki yamaç da, Suriye’den gelebilecek hücumlara (1973 Savaşı’nda olduğu gibi) İsrail’e doğal bir tampon sağlıyor.
Golan Dorukları, genelde kurak olan bölgede değerli bir su kaynağı birebir vakitte.
Tepelerden gelen yağmur suları Ürdün Irmağını besliyor ve etrafındaki toprakları üzüm bağları ve meyve bahçelerine uygun hale getiriyor, ayrıyeten hayvanlara otlak sunuyor.
Suriye ve İsrail ortasındaki mümkün bir barış muahedesinin önündeki en büyük pürüzlerden biri, Suriye’nin İsrail’in 1967 Savaşı öncesindeki hudutlara çekilmesi talebiiydi.
Bu formda Suriye, İsrail’in Kinneret Gölü, Arapların da Taberiye Gölü ismini verdiği suyun doğu kıyısının denetimini elinde tutabilecekti. Böylelikle İsrail kıymetli tatlı su kaynaklarının birinden olacaktı. İsrail bu nedenle hududun daha doğudan çizilmesi gerektiğini söyledi.
İsrail’deki kamuoyu bölgenin geri vermek için stratejik açıdan fazla kıymetli olduğunu düşündüğünden genelde Golen Zirveleri’nin elde tutulmasından yana.
Golan Zirveleri’nde kimler yaşıyor?
Golan Zirveleri’nin Suriyeli Arap sakinlerinin birden fazla, 1967 Savaşı sırasında bölgeden kaçtı.
Golan bölgesinde şu anda 30’dan fazla Yahudi yerleşimi var ve buralarda tahminen 20 bin kişi yaşıyor. İsrail 1967 savaşı biter bitmez burada yerleşim inşasına başladı.
Yerleşimler memleketler arası hukuka muhalif ancak İsrail buna karşı çıkıyo.
Yerleşimcilerin yanı başında birden fazla Golan’ı İsrail ele geçirdiğinde kaçmayan 20 bin Suriyeli Dürzi yaşıyor.
Suriye buranın ebediyen kendisine ilişkin olduğunu ve geri alınacağını söylüyor. İsrail ise Golan’ın savunması açısından hayati kıymette olduğunu ve daima elinde tutacağını belirtiyor.
İsrail son günlerde Golan Zirveleri’nde yaptı?
İsrail Ordusu birlikleri, Suriye Ordusu muhaliflerin ilerlemesi üzerine bölgedeki mevzilerini terk edince askerden arındırılmış tampon bölgenin kontrolünü ele geçirdi.
İsrailli kumandanlar daha sonra, birliklerinin Golan Tepeleri’ndeki askerden arındırılmış tampon bölgenin de ötesinde faaliyet gösterdiğini kabul etti.
Netanyahu askerlerin uygun bir düzenleme yapılana kadar “geçici savunma mevzileri” kurduğunu belirtti.
İsrail Başbakanı “Suriye’de ortaya çıkan yeni güçlerle barış içinde komşuluk bağları kurarsak, ki biz bunu istiyoruz. Fakat kuramazsak İsrail devletini ve sonunu korumak için elimizden geleni yapacağız” edi.
Suriye’den gelen haberlerde, İsraillilerin başşehir Şam’ın 25 kilometre yakınına kadar geldiği belirtildi, lakin İsrail askeri kaynakları bu kadar ilerlendiğini reddetti.
İsrail’in atağı kimi Arap ülkelerince kınandı. Mısır Dışişleri Bakanlığı durumu “Suriye topraklarının işgali ve 1974 ateşkes mutabakatının açık ihlali” diye tanımladı.
Netanyahu ise, isyancı güçlerin Suriye’de idaresi ele geçirmesiyle 1974 muahedesinin “çöktüğünü, bu nedenle de İsrail’in sonlarını güvenlik altına almak için harekete geçildiğini belirtti.
Londra’daki SOAS Üniversitesi’nden Prof. Gilbert Achcar “İsrail Suriye tarafından 7 Ekim Hamas saldırısı üzere bir saldırıyı önlemek istediğini söylüyor. Bu ilerleme ve öbür güçlerin işgal altındaki bölgenin sonuna yaklaşmasını tedbire fırsatı oldu.” diyor.
Birçok uzman, İsrail’in atağının meşruiyetinden kuşkulu.
Londra merkezli memleketler arası bağlar niyet kuruluşu Chatham House’dan Prof. Yossi Mekelbirg “Suriye mutabakata uymayacağını söylemedi. Bu, İsrail’in güvenliğini sağlamak için attığı önleyici bir adım. Lakin askeri atak içi meşruiyet yok” diyor.
Mekelberg ayrıyeten, İsrail’in Suriye topraklarına girmesinin gelecekteki Suriye idaresiyle bağlantıları zehirleyeceğini söylüyor.
“İsrail en berbat durum senaryosuyla başa çıkmak üzere faaliyet gösteriyor lakin bu aksi tepebilir. Yeni rejimle dost olmanın yolu bu değil.”
Hakan Fidan’dan Schengen sorusuna karşılık: Yıl yıl dataları açıkladı
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.